اعطای وام ازدواج، تشویق‌های مالی و تسهیلات مسکن و برنامه‌های فرهنگی و آموزشی، هیچ‌کدام جواب نداده و «آمار ازدواج» در ایران روزبه‌روز کاهش می‌یابد. این گزارش، به روش‌های تبلیغاتی حکومت ایران برای تشویق به ازدواج پرداخته است.براساس اطلاعات منتشر شده در وبسایت سازمان ثبت احوال، در شش ماهه اول سال ۱۴۰۳، آمار ازدواج ایرانیان کاهشی یک‌و‌نیم درصدی به نسبت مدت مشابه در سال گذشته را شاهد بوده است. البته روند کاهش نرخ ازدواج در ایران از مدت‌ها پیش آغاز شده است و آمار ازدواج در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۲، حدود ۳۹/۵ درصد کاهش داشته است. طی دو دهه گذشته، چجمهوری اسلامی برای افزایش ازدواج و افزایش نرخ باروری در کشور که «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، بر آن تاکید دارد، روش‌های گوناگونی را به‌کار گرفته است مانند توقف تدریس واحد تنظیم خانواده در دانشگاه‌‌ها، طرح لغو یارانه قرص‌های ضد‌بارداری و کاندوم و ممنوعیت وازکتومی و افزایش مجازات سقط جنین.با آشکار شدن شکست این سیاست‌ها اما، مدتی است که کارگزاران نظام روش‌های غیررسمی نیز برای افزایش نرخ ازدواج به‌کار گرفته‌اند مانند وبسایتهای همسرگزینی و کانال‌هایی در «ایتا.»اولین مرکز «همسان‌گزینی» در ایران در سال ۱۳۹۴ توسط نهادهای دولتی و با حمایت نهادهایی مانند «سازمان تبلیغات اسلامی» و «کمیته امداد امام خمینی» راه‌اندازی شد. آن زمان موسسه فرهنگی «تبیان» سامانه‌ای برای همسریابی را در قم به راه انداخت.طرح همسان‌گزینی اینترنتی پس‌از آن به‌عنوان یک برنامه آزمایشی در تهران اجرا شد و سپس به دیگر شهرها گسترش یافت. پس‌از آن و تا فروردین۱۴۰۱ به گفته دبیر ستاد خانواده و جمعیت سازمان تبلیغات اسلامی، تعداد موسسات «همسان‌گزینی» مجوزدار در کل کشور به ۴۰ عدد رسید. تصویب قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در سال ۱۴۰۰، تاسیس مراکز «همسان‌گزینی» را تسهیل کرد. مطابق تبصره ماده ۳۷ قانون «خانواده و جوانی جمعیت»، فعالیت مراکز همسان‌گزینی منوط به تایید سازمان تبلیغات اسلامی و اعطای مجوز توسط وزارت ورزش و جوانان است.براساس ماده ۳۷ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، سازمان تبلیغات اسلامی مکلف است به‌منظور ترویج و تسهیل در امر ازدواج، از طریق موسسات فرهنگی، مساجد و روحانیان و دیگر ظرفیت‌های مردمی، به توسعه فرهنگ واسطه‌گری در امر انتخاب همسر، با محوریت و مشارکت خانواده‌ها و رعایت موازین قانونی و شرعی بپردازد.فقط در طی سال ۱۴۰۱، تعداد مراکز موسوم به همسان‌گزینی در کل کشور سه برابر شد و در اسفند آن سال، ۱۲۰ مرکز در کل کشور فعال بودند. تعداد این مراکز براساس اطلس «مراکز همسان‌گزینی» تا شهریور۱۴۰۳، به ۱۷۴ مرکز رسیده است که افزایشی بیش از پنج برابری را نشان می‌دهد.هر فرد برای ثبت‌نام در این مراکز باید به غیر از اطلاعاتی مانند سن، وزن، قد، درآمد و دین و مذهب، به سوال‌هایی در رابطه با شغل والدین، اهمیت نماز و روزه یا عوض کردن لباس برای خواب پاسخ بدهند. همچنین اطلاعاتی در رابطه با «همسان» مطلوبش ازجمله پوشش، سن، تحصیلات و میزان پایبندی به فرایض دینی. به این حجم از اطلاعات شخصی، باید تصاویر اسکن‌شده شناسنامه، کارت ملی، مدرک تحصیلی و فیش تلفن یا برق محل سکونت را نیز اضافه کرد.براساس ادعای مدیران این مراکز، پس از پایان ثبت‌نام، گروهی از کارشناسان پروفایل فرد را بررسی می‌کنند و با گزینه‌های موجود تطابق می‌دهند. اگر فرد مناسبی برای داوطلب پیدا شد، از هر دو طرف تست‌های شخصیتی گرفته می‌شود و سپس دختر و پسر در فضای واقعی با «حضور خانواده به یکدیگر معرفی می‌شوند.»به گفته «محمد مروار»، دبیر شورای بررسی صلاحیت مراکز همسان‌گزینی سازمان تبلیغات اسلامی، این مراکز مجوز دارند تا از هر فرد برای ثبت‌نام ۱۵۰ هزار تومان دریافت کنند. به ازای معرفی هر فرد همسان احتمالی با استفاده از هوش مصنوعی یا به‌صورت سنتی نیز ۵۰ هزار تومان دیگر دریافت می‌شود.محمد مروار در گفت‌وگو با «ایسنا» همچنین تاکید کرد افرادی که در مراکز همسان‌گزینی وظیفه معرفی متقاضیان به یکدیگر را برعهده دارند، همان «کنشگران سنتی و مورد اعتماد محلی‌اند که در گذشته کار واسطه‌گری برای ازدواج میان افراد را انجام می‌دادند و بر اساس تجارب و شناختی که از افراد داشتند، آن‌ها را برای ازدواج به هم معرفی می‌کردند و اکنون در قالب کنشگران محلی فعال‌اند.»مراکز همسان‌گزینی با مجوز رسمی فعالیت می‌کنند، اما به‌صورت غیررسمی نیز برنامه‌هایی برای افزایش نرخ ازدواج در حال اجراست، ازجمله «بلایند دیت اسلامی.»ماه‌های پایانی سال گذشته، پخش یک مجموعه برنامه در شبکه اجتماعی «اینستاگرام» سروصدا به پا کرد؛ مجموعه «بلایند دیت.»بلایند دیت را می‌توان به فارسی «قرار ملاقات دو ناشناس» ترجمه کرد. در این نوع از قرار، زن و مردی که همدیگر را ندیده‌اند، دو طرف یک دیوارمانند به پرسش‌های مختلف پاسخ می‌دهند و بر مبنای آنچه شنیده‌اند و ظاهری که در پایان می‌بینند، قضاوت می‌کنند که آیا شخص پشت دیوار همان کسی است که می‌خواهند، یا نه. حساب کاربری مجری جوان این برنامه با نام «وینی» با بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دنبال‌کننده، فروردین۱۴۰۳ در اینستاگرام توسط پلیس بسته شد. در حساب کاربری او تنها یک پست در آن به چشم می‌خورد، لوگو پلیس فتا و این جمله که «این صفحه حسب دستور مقام محترم قضایی توسط فراجا تا اطلاع ثانوی از دسترس خارج گردید.» ویدیوهای او البته در یوتیوب در دسترس است. همچنین حساب کاربری اکثر شرکت‌کنندگان در این مجموعه برنامه‌ها نیز بسته شد. نوع اسلامی آن اما همچنان در یوتیوب در حال پخش است با نام «شبیه‌سازی خواستگاری.»در این برنامه نیز همچون فرم ثبت نام مراکز همسان‌گزینی، شرکت‌کنندگان به سوالاتی از قبیل میزان مهریه مدنظر، حق کار زن، مقصد زیارتی مورد علاقه و … پاسخ می‌دهند.در بلایند دیت مذهبی البته زنان و مردان شرکت‌کننده از لحظه اول یکدیگر را می‌بینند و با ظاهری با معیارهای جمهوری اسلامی در حضور مجری-کارشناس برنامه در رابطه با وظایف زن در زندگی مشترک براساس دستورات اسلام و حقوق مرد در ازدواج با یکدیگر صحبت می‌کنند.براساس آخرین آمار سازمان فناوری اطلاعات، پیام‌رسان «ایتا» در ایران، حدود ۳۰ میلیون کاربر دارد. در این شبکه اما بیش از ۴۷۰ کانال و گروه برای «همسان‌گزینی» وجود دارد.در برخی از این کانال‌ها، مشخصات افرادی که اعلام نیاز برای یافتن «همسان» کرده‌اند منتشر شده است. مشخصاتی که البته مانند وبسایتهای همسان‌گزینی پیچیده و جزیی نیست و به مواردی مانند مشخصات ظاهری و مادی محدود می‌شود. در این کانال‌ها، البته داوطلبان می‌توانند شماره تلفن خود را هم به‌صورت عمومی به اشتراک بگذارند تا فارغ از پیچ‌و‌خم‌های تست روان‌شناسی و واسطه‌ها و البته بدون پرداخت پول، با یکدیگر آشنا نشوند.البته در بین کانال‌های همسان‌گزینی در ایتا، هستند کانال‌هایی که در آن‌ها داوطبان نظرات‌شان در رابطه با «اعتقاد به ولی فقیه»،«آمادگی برای شهادت»، «میزان ارادت به شهدای مدافع حرم» و پذیرش ازدواج مجدد مرد را نیز اعلام می‌کنند. همچنین نوع ازدواج مدنظر؛ موقت یا دائم.اگرچه بنابر ادعاهای دبیر شورای بررسی صلاحیت مراکز همسان‌گزینی سازمان تبلیغات اسلامی، مراکز رسمی همسان‌گزینی نمی‌توانند در رابطه با ازدواج موقت فعالیت داشته باشند، در کانال‌های مشابه ایتایی ازدواج موقت هوادار بیشتری دارد.در این کانال‌های ایتایی به نقل از کارشناسانی که روان‌شناس، جامعه‌شناس یا روحانی معرفی می‌شوند، مطالبی در رابطه با مزایای ازدواج موقت منتشر شده و افرادی که شرایط ازدواج دائم را ندارند را، تشویق می‌کنند به ازدواج موقت.زمستان ۱۴۰۲، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی از وضعیت ازدواج و فرزندآوری در ایران منتشر کرد. در این گزارش آمده است که نتایج پیمایش‌ها و پژوهش‌های ملی نشان می‌دهد، بالا بودن هزینه‌های آغاز زندگی، هزینه بالای مسکن، بیکاری، عدم اشتغال جوانان، نرخ بالای تورم و عدم امید به آینده در اولویت‌های اول عدم ازدواج به‌هنگام جوانان قرار دارند.سیاست‌گذاران جمهوری اسلامی اما به‌جای رفع موانعی که از سوی بازوی پژوهشی مجلس به عنوان موانع ازدواج از آن‌ها نام برده شده، در پی یافتن زوج مناسب برای جوانان هستند به امید اینکه با بالا بردن نرخ ازدواج، شاید جمعیت هم افزایش یابد.
.jpg)
