حجاب اجباری؛ روایت‌ها از خشونت پلیس و مقاومت زنان

 از زمان آغاز طرح موسوم به «نور» برای اعمال حجاب اجباری در ۲۵ فروردین، روایت‌های پرشماری از برخورد خشونت‌آمیز و بازداشت زنان بر سر حجاب منتشر شده است.فحاشی، ضرب و شتم، «استفاده از شوکر و تعرض جنسی» از جمله روایت‌هایی است که زنان در روزهای گذشته از مواجهه‌شان با پلیس نوشته‌اند. برخی از کاربران هم از مشاهدات خود از ضرب و شتم زنان و انتقال آنها به ون‌های پلیس گفته‌اند.دینا قالیباف، فعال دانشجویی و دبیر انجمن دانشجویان بهشتی، در شبکه اجتماعی ایکس درباره تجربه خود نوشت: «دیروز در اتاق پلیس ایستگاه مترو صادقیه وقتی اصرار داشتم که مالیات پرداخت می‌کنم و حق استفاده از مترو را دارم، با خشونت من را به اتاقی بردند و به من شوکر زدند.»او گفت: «تمام مدت دستم را با دستبند بسته بودند و یکی از ماموران به من تعرض جنسی کرد.»برخی از کاربران گفته‌اند حضور دوباره ون‌های پلیس و برخورد خشن ماموران باعث ترس می‌شود اما کاربرانی هم گفته‌اند که فشارهای حکومت کارساز نیست و بسیاری از زنان دیگر زیر بار حجاب اجباری نمی‌روند.کاربر زنی در ایکس تصویری از داخل محفظه قفس‌مانند خودروهای پلیس منتشر کرده و نوشته است که چون از دستور مامور زن برای سر کردن شال سرپیچی کرده است او را سوار ون کرده‌اند.این کاربر می‌گوید که به ماموری که از او خواست سوار ون شود گفته است: «خیالی نیست، دو ساعت‌ هم تو وقت ما را بگیر.»آغاز طرح جدید فراجا در سراسر ایران برای مقابله با پوشش اختیاری زنان، منتقدان را بر آن داشته است تا برخورد پلیس با شهروندان را با رویه حکومت ایران در خارج از کشور مقایسه کنند. آنها با اشاره به حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل و گزارش‌ها از «خسارات ناچیز» آن می‌گویند: «زور جمهوری اسلامی فقط به شهروندان و به‌ویژه زنان می‌رسد.»بعضی از ناظران هشدار می‌دهند که «یک حکومت نرمال» در شرایط کنونی نظامی و اقتصادی ایران نباید به دنبال «تنش‌آفرینی» با شهروندانش باشد. گروه دیگر مخالفان اما با اشاره به اینکه «حجاب، تنها ویترین باقیمانده جمهوری اسلامی است»، می‌گویند با توجه به سخنان اخیر آیت‌الله خامنه‌ای، احتمال تشدید برخوردها هم وجود دارد.برخی از حقوق‌دانان هم قانونی بودن برخوردها بر سر حجاب را به چالش کشیده‌اند.ماموران انتظامی هیچ حق قانونی بر انتقال بانوان بدون حجاب به مقر و پاسگاه را ندارند. نگه داشتن زنان و دختران برخلاف رضایت‌ ایشان در محل‌های مزبور، مصداق جرم بازداشت غیرقانونی است و به استناد ماده ۵۸۳ تعزیرات یک تا سه سال حبس دارد.شکایت از قانون‌شکنان، مانع قانون‌شکنی است.سال گذشته نیز درست روز شنبه ۲۵ فروردین شروع عملیات پلیسی برای تحمیل پوشش به زنان اعلام شد که خشم معترضان را به همراه داشت.عد از اعتراضات سراسری در مخالفت با «حجاب اجباری»،محدودیت زیادی برای کسانی که حجاب مورد نظر حکومت را رعایت نکردند،‌ ایجاد شد از جریمه نقدی، پلمب اماکن تجارتی، ممنوعیت از ارائه خدمات و حتی ممنوعیت سوار شدن به مترو و وسایل حمل و نقل عمومی.با وجود فشارهای مستمر حکومت، زنان بسیاری همچنان با پوشش اختیاری در اماکن عمومی حاضر می‌شوند.

تنگ کردن فضای اجتماعی علیه شهروندان از سوی جمهوری اسلامی به بهانه حجاب

 تنگ کردن فضای اجتماعی علیه شهروندان از سوی جمهوری اسلامی به بهانه حجاب ادامه دارد. رئیس کمیته انضباطی دانشگاه آزاد اسلامی خواستار جلوگیری از ورود افرادی که پوشش «هنجارشکن» دارند به واحدهای دانشگاهی شده و رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هشدار داده که «هیچ توجیهی برای کوتاه آمدن از حجاب وجود ندارد».چهارمین روز از عملیات حکومت علیه پوشش اختیاری شهروندان با عنوان «طرح سراسری نور» در حالی سپری شد که تصاویر و ویدئوهای زیادی از آزار و اذیت زنان و دختران جوان توسط مأموران حکومتی منتشر شده است.اتومبیل‌های گشت ارشاد با مأموران امر به معروف و نهی از منکر به خیابان‌های ایران بازگشته و «حجاب» بهانه‌ای برای برخورد کلامی، فیزیکی و بازداشت زنان شده است.در حالی که برخی مقامات حکومتی درباره اثرگذاری این طرح تردید دارند، برخی دیگر بر ادمه سفت و سخت اینگونه طرح‌ها اصراردارند.مرتضی آقاتهرانی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفته «عفاف و حجاب وجهه سیاسی، اخلاقی و اجتماعی و شرعی و دینی دارد بنابراین هیچ توجیهی برای کوتاه آمدن از آن وجود ندارد.»این نماینده مجلس شورای اسلامی تأکید کرده که «بحث عفاف و حجاب یک جنبه دینی دارد که جای خود دارد و یک جنبه قانونی دارد که ممکن است یکی بگوید هیچ دینی ندارم خب نداشته باش اما کشور ما قانون دارد؛ این موضوع در ۴۳ سال قبل در شواری عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد اما به هر دلیل بعضی ها عمل نکردند.»مرتضی آقاتهرانی تأکید کرده که افراد غیرمسلمان نیز ناچار به رعایت قوانین حجاب اجباری جمهوری اسلامی هستند: «بحث عفاف و حجاب یک جنبه دینی دارد که جای خود دارد و یک جنبه قانونی دارد که ممکن است یکی بگوید هیچ دینی ندارم خب نداشته باش اما کشور ما قانون دارد؛ این موضوع در ۴۳ سال قبل در شواری عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد اما به هر دلیل بعضی ها عمل نکردند.»رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی همچنین با اشاره به محتوای قانون حجاب عفاف گفته «باید ۳۲ دستگاه نسبت به این مسئله ورود کنند اما متاسفانه فقط ۲ دستگاه یعنی وزارت کشور و فراجا ورود کردند؛ فراجا پای کار است، همه دستگاه ها باید یاری کرده و پای کار بیایند چون همه در این موضوع سهم داریم؛ طوری نشود که فقط فراجا وسط میدان باشد قطعا مجلس هم یاری می کند.»همانطور که مرتضی آقاتهرانی هم اشاره کرده برنامه جمهوری اسلامی برای تنگ کردن فضای اجتماعی تنها شامل خیابان‌ها نیست. در دانشگاه‌ها و سازمان‌ها و ادارات نیز تحولاتی را در رابطه با محدودسازی شهروندان و به ویژه زنان به بهانه حجاب آغاز کرده‌اند.فرزاد جهان‌بین رئیس کمیته انضباطی مرکزی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در نامه‌ای به رؤسای استان‌ها و واحدها اعلام کرد: «موقتاً از ورود موارد خاص و هنجارشکنانه در حوزه آراستگی به واحدها جلوگیری شود و پرونده افراد خاطی مستقیماً به کمیته انضباطی ارسال گردد.»رزاد جهان‌بین افزوده کسانی که بر اساس دستورالعمل تذکر گرفته‌اند و پرونده‌شان می‌باید به کمیته انضباطی برود، حکمشان مانند فردی که اصرار بر تخلف دارد، صادر شود چرا که عملاً با وجود ۴ مرحله تذکر به این مرحله رسیدند.رئیس کمیته انضباطی مرکزی دانشجویی دانشگاه آزاد مسئولیت اجرای این دستورالعمل و برخورد با دانشجویان را متوجه رئیس دانشگاه دانسته و افزوده «با هر نوع قصور و تقصیری برخورد می‌شود.»طرحی که در ابتدا با عنوان طرح حجاب و عفاف از روز شنبه ۲۵ فروردین اجرایی شده و حالا از آن به عنوان «طرح سراسری نور» نام برده می‌شود با «هدف حفظ حریم عفاف و حجاب و مقابله با ناهنجاری‌ها» در شهرهای مختلف کشور جوّی امنیتی و نظامی ایجاد کرده است.